Mùa Chay là thời gian Giáo Hội dành riêng để thăng tiến đời sống cá nhân và tập thể. Mùa Chay gồm bốn mươi ngày, mô phỏng theo thời gian Chúa Giêsu ăn chay trong hoang địa. Chúa Giêsu luôn là khuôn mẫu cho Giáo Hội noi theo, bởi vì Ngài chính là Đầu của Giáo Hội, và Giáo Hội là Thân Thể Mầu Nhiệm của Ngài.
Tin Mừng thánh Máccô của Chúa Nhật 1 Mùa Chay, năm B, Mc 1:12-15 ngắn gọn, nhưng gói ghém nhiều ý nghĩa. Đoạn Tin Mừng này chia làm hai phần rõ rệt để nói về hai giai đoạn của cuộc đời Chúa Giêsu. Phần một nói về việc Chúa Giêsu bị cám dỗ trong hoang địa. Phần hai nói về việc Chúa Giêsu bắt đầu sứ vụ rao giảng Tin Mừng.
Thời gian Chúa Giêsu ở trong hoang địa để chịu cám dỗ chính là một thời gian tĩnh tâm. Hoang địa là nơi yên tĩnh, xa khỏi những ồn ào của cuộc sống xô bồ thường ngày. Ở trong khung cảnh tĩnh mịch như thế, con người mới dễ dàng hồi tâm suy nghĩ. Trong hoang địa Chúa Giêsu đối diện với chính mình Ngài và với Thiên Chúa Cha. Tuy Chúa Giêsu không cần phải ăn chay hãm mình vì Ngài không có tội và không cần sám hối, nhưng việc ăn chay của Ngài nhằm mục đích liên đới với nhân loại và làm gương cho nhân loại. Thời gian ở hoang địa cũng là dịp để Ngài chuẩn bị sứ vụ rao giảng Tin Mừng.
Tin Mừng cho thấy, Ngài chịu Xa-tan cám dỗ, sống giữa loài dã thú, và có các thiên sứ hầu hạ Ngài (Mc1:13). Ở đây cho thấy, loài dã thú biểu tượng cho các bản năng của con người. Bản năng dễ làm con người lạc hướng để chỉ hành động theo thú tính. Bởi thế, bản năng phải được lý trí điều khiển để hành động cho xứng với tư cách con người. Điều này không dễ, vì các bản năng trong con người thường chực chờ để đi hoang. Chính vì vậy mà ta luôn chịu cám dỗ thường xuyên. Bởi lẽ cám dỗ là khích động các bản năng để chúng vượt khỏi tầm kiểm soát của lý trí. Cho nên, trách nhiệm của con người làm sao sống theo lý trí. Như thế, ta sẽ không còn buông theo thú tính nhưng sống phù hợp với nhân tính.
Trong cuộc sống hằng ngày và đặc biệt là trong Mùa Chay hằng năm, ta được mời gọi để chiến thắng các cám dỗ nhờ việc ăn chay hãm mình và cầu nguyện. Như thế cuộc sống của ta là một cuộc chiến đấu thường xuyên. Ta thường nghe nói, “sống là tranh đấu”. Nhưng câu nói này thường làm ta nghĩ đến những chiến đấu bên ngoài để có địa vị hay lợi lộc vật chất. Những cuộc chiến này tuy có liên hệ đến suy nghĩ phấn đấu trong bản thân, nhưng mục đích và kết quả của nó hướng ra bên ngoài nhiều hơn. Ngược lại, cuộc chiến để sống đúng tư cách con người và làm con Chúa thực sự là một cuộc chiến nghiêng về nội tâm. Cuộc chiến này khó khăn vì tâm trí của ta chính là bãi chiến trường giữa lý trí và bản năng. Hơn nữa đây là cuộc chiến trường kỳ cho đến cuối đời. Ta không thể tự mình vượt thắng cám dỗ, nhưng phải dựa vào ơn Chúa. Qua việc liên kết với Chúa bằng cầu nguyện và các Bí Tích ta sẽ có đủ sức mạnh nội tâm để chiến thắng cám dỗ và sống theo ý Chúa.
Trong Mùa Chay, ta được mời gọi cùng với Giáo Hội nhìn lại bản thân để sám hối, cầu nguyện và hãm mình. Hai chữ hãm mình có ý nghĩa sâu xa chứ không chỉ nhắm đến việc ăn chay kiêng thịt. Hãm tức là kềm chế, chận lại. Mình tức là cả con người của mình. Ở đây muốn nói tất cả mọi chức năng giúp ta sống, gồm các giác quan và các chức năng tinh thần như suy nghĩ và cảm xúc. Ta cần hãm mình để nhìn điều tốt, nghe điều tốt, nói điều tốt, nghĩ điều tốt và làm điều tốt. Việc hãm mình như thế giúp ta hướng về Chúa và sống theo đường lối Chúa. Cuộc sống con người dễ bị phân tán, lạc hướng vì nhiều mãnh lực chung quanh. Do đó, mùa Chay chính là một cuộc tĩnh tâm để nhìn lại cuộc sống, định lại hướng đi của cuộc đời trong tư cách người Kitô hữu. Trong truyền thống tu đức của Giáo Hội, ta thường được nhắc nhở là phải chiến đấu với ba thù: ma quỷ, thế gian, và xác thịt. Ma quỷ là thần dữ luôn cám dỗ ta làm điều sai trái, tách rời khỏi Chúa và đường lối của Ngài. Ở đây, thế gian không có nghĩa là công trình tạo dựng của Chúa. Chúa là Đấng Tốt Lành, nên vũ trụ do Ngài tạo dựng cũng tốt lành như đã trình bày trong Kinh Thánh. Ngược lại, thế gian ở đây phải được hiểu là tất cả những trào lưu tư tưởng và lối sống của xã hội có hậu quả là làm băng hoại con người. Hiểu như vậy, thế gian chính là một trong ba thù cần phải chống lại. Xác thịt là tất cả những khuynh hướng xấu do bản năng thúc đẩy, được tóm lại trong bảy mối tội đầu: kiêu ngạo, hà tiện, dâm dục, hờn giận, mê ăn uống, ghen ghét, làm biếng.
Mùa Chay, ta được kêu gọi để hãm mình hầu chống lại ba thù nêu trên. Việc hãm mình này luôn liên kết với cầu nguyện. Qua cầu nguyện, ta gần gũi Chúa, để đón nhận ân sủng cho việc thăng tiến bản thân. Việc hãm mình cũng liên kết với việc từ thiện. Qua việc từ thiện, ta liên kết với tha nhân trong đức ái. Cho nên, việc hãm mình của Mùa Chay là một cách thức đặc biệt để sống giới luật mến Chúa yêu người. Ta hãy cố gắng sống tinh thần mùa Chay để từ đó cuộc sống ta có ý nghĩa, bình an và hạnh phúc.
